Roderyk. Opowieść o błędnym rycerzu

Opis przedmiotu

Jan M. Długosz

Roderyk. Opowieść o błędnym rycerzu

Poznajmy zatem rycerza Roderyka

W dniach, w których rozpoczyna się nasza opowieść, rycerz Roderyk był już mężem w wieku co najmniej dojrzałym, o postawie dość tęgiej, ale nie brzuchatej. Głowy, osadzonej na potężnym karku, nie nosił wysoko, spoglądając raczej spode łba niż z wyższością, choć zwykle zmrużone oczy patrzyły na świat życzliwie. Inaczej niż wielcy panowie tamtych czasów, włosy miał krótkie, na czubku głowy wytarte od filcowej czapeczki, zakładanej pod żelazny hełm. Ruda broda zakrywała mu połowę twarzy.

Plecy Roderyk miał szerokie, ramiona silne jak u niedźwiedzia, a nogi grube i mocne. Podróżując, nawet w najgorętsze dni nie zdejmował kolczej koszuli, która jest, jak wiadomo, również niezawodnym środkiem przeciw nieczystości, a na nią zakładał skórzany albo lniany kaftan. Na hełmie nie miał klejnotu, a tarczę, z mocno potrzaskaną blachą, malował zawsze na biało. Białosiwy, jak mleko, był jego najwierniejszy towarzysz, większy nieco od zwykłego destriera bojowy ogier, zwany, z przyczyn których na razie nie wyjaśnimy, Peloponidesem.

Bez czytania człowiek niechybnie głupieje, a jeśli czytać nie umie lub nie chce, niech przynajmniej przebywa w towarzystwie tych, co tę szlachetną sztukę posiedli

Sama książka liczy sobie 262 strony zawarte w cudnej urody miękkiej okładce. Chwała ci Tetragonie, że nie jest to tomiszcze oprawione w ciężką i twardą jak żydowska stal z Merkawy obwolutę. Lekki styl wymaga lżejszej okładki. Opowieść Jana M. Długosza nosi podtytuł „o błędnym rycerzu”. Po jej lekturze musze przyznać, że dla mnie nie jest to tytuł trafiający do serca. Roderyk – główna postać – zdecydowanie nie jest błędnym rycerzem jakiego znamy choćby z Cervantesa. W tym przypadku przyimek „o” należałoby pisać łącznie, bo Roderyk to jest rycerz obłędny i to w tym naszym, współczesnym rozumieniu.

To wojownik krzepko dzierżący miecz, kopie i wszelkiego rodzaju inne uzbrojenie, któremu nieobce są i sztuki: walki, oracji, poezji i tęgiego picia. Przymioty sprawiające, nie tylko w średniowieczu, że rycerz, wojownik, żołnierz jest obłędnie wspaniały i godny bałwochwalczego niemalże uwielbienia. Roderyk mógłby zasiąść do jednego stołu z Wieniawą, a następnie radośnie trzaskać po „mordach i zadach” wrażych bolszewików. Co więcej  u mnie „na kompanii” odnalazłby się ten wyjątkowo trzeźwo myślący jak na błędnego rycerz. To raczej odpowiednik bohaterów współczesności – szlachetnych wojowników, którzy wiedzą jaką siłę posiadają i używają jej tylko w ostateczności, tylko do walki ze złem. Na pęczki takich herosów dostarcza nam popkultura amerykańska – rozmiłowana w opisywaniu złych, którzy skutecznie biją jeszcze gorszych od siebie. Zgodnie ze słotą zasadą prawego Semena Korczaszki: zło dobrem zwyciężaj, a żelazo jest dobre.

Roderyk. Opowieść o błędnym rycerzu nie jest książką dla każdego. Trafi do gustów pań i panów oglądających „Królestwo niebieskie” Ridleya Scotta czy słuchających pieśni rycerskich Jacków Kowalskiego i Kaczmarskiego. Zatem osób, rozmiłowanych w średniowiecznej, ale nowocześnie przedstawianej kulturze. Bo mimo tego, że nieco między wierszami wyczytamy o stanie wiecznej wojny między możnymi i krzywdy maluczkich to dobroć Roderyka i jego kompanów – nawet gdy straż miejską w zad kopią – te ciemne strony przykrywa. I nie jest to zarzut, bo zarzutem dla opowieści (dla powieści historycznej już tak) to być nie może. To krytykom zaczadzonych religią „wieków ciemnoty i mroku” będzie ta konwencja raczej przeszkadzać. Jednak to już problem tych mruków, niszczycieli dobrej, średniowiecznej zabawy. Poza tym książka wymaga jednak od czytelnika przynajmniej podstawowej wiedzy o średniowieczu i jego kulturze. Niech każdy we własnym sumieniu zatem rozsądzi, czy jest wadą czy zaletą…

Podsumowując – Jan M. Długosz napisał książkę, którą czyta się przyjemnie i lekko, ale można też z niej wynieść coś więcej… i to coś jest już warte sięgnięcia po tę pozycję. Autorowi gratuluję więc udanego dzieła, a sobie życzę tak dobrodusznego i morderczo skutecznego w bitwie oraz uczcie Roderyka we własnej kompanii. I jeden oficer nawet przychodzi mi teraz do głowy…

Na podstawie recenzji Michała Przybylaka